Wat gebeurt er als een gemeente structureel meer uitgeeft dan er binnenkomt? Welke keuzes moeten bestuurders dan maken, en wat merken inwoners daarvan? Die vragen stonden centraal tijdens de commissievergadering van 18 juni in Lansingerland. In die vergadering ging het over de toekomst van het gemeentelijke huishoudboekje: de inkomsten, uitgaven en financiële richting voor de komende jaren.
De belangrijkste documenten die daarbij besproken werden, zijn de Perspectiefnota 2026, het Meerjarenperspectief Grondexploitaties (MPG), de Jaarstukken 2024 en de Zomerrapportage 2025. Hoewel er nog geen besluiten genomen zijn, werd wel duidelijk dat bezuinigingen onvermijdelijk zijn. De keuzes die in november volgen, gaan vrijwel elke inwoner raken: via de OZB, via zorg en voorzieningen, of door minder geld uit te geven aan het opknappen van straten, groen en speelplekken.
Wat is de Perspectiefnota en waarom is die belangrijk?
De Perspectiefnota is een jaarlijks document van het college van burgemeester en wethouders. Het bevat géén besluiten, maar wel de richting waar de gemeente naartoe wil met haar geld. Het college laat zien hoe de inkomsten en uitgaven zich ontwikkelen, en welke risico’s en prioriteiten er zijn voor het komende jaar. Deze nota wordt in juni besproken. De echte keuzes – zoals waar we op gaan bezuinigen, wat we blijven financieren, en hoe hoog de belastingen worden – worden pas in november gemaakt bij de behandeling van de begroting.
In gewone taal: de Perspectiefnota is een soort financieel ‘kompas’ waarmee het gemeentebestuur koers zet. Dit jaar valt op dat het college nog géén keuzes maakt. Er wordt dus nog niet gezegd: hier gaan we geld schrappen of juist investeren. Wel worden er kaders geschetst, zoals dat de begroting vanaf 2026 structureel sluitend moet zijn en dat de belastingen (OZB) stijgen. Maar veel partijen in de raad vinden dat te mager: zij willen nu al weten wat er op de inwoners afkomt.
Geen keuzes in de nota, wel in het vooruitzicht
De Perspectiefnota 2026 biedt dus nog geen inhoudelijke voorstellen, maar stuurt wel in duidelijke richting: structurele sluiting vanaf 2026, stijging van de OZB, en terughoudendheid in nieuw beleid.
Dit betekent in gewone taal: het college wil de gemeentelijke inkomsten en uitgaven vanaf 2026 weer in balans brengen, zonder nu al te zeggen waar het mes in moet of waar extra geld naartoe zou moeten.
Raad verdeeld over koers en verantwoordelijkheid
De politieke reacties in de commissie waren scherp. Veel raadsleden vonden dat het college te vaag blijft over hoe het structurele tekort moet worden opgelost. Het college presenteert een financieel kader zonder concrete keuzes, en dat leidt tot frustratie bij de raad.
De politieke partijen waren uitgesproken in hun reacties op de Perspectiefnota. De VVD sprak haar zorgen uit over de groei van het ambtelijke apparaat en riep op tot meer efficiency en beheersing van de overheadkosten. Leefbaar 3B benadrukte dat het tijd is voor duidelijke keuzes en vond dat het college te makkelijk verantwoordelijkheid bij de raad legt zonder zelf stelling te nemen. D66 richtte zich vooral op het sociaal domein, waar de kosten blijven stijgen; volgens hen moet daar nu echt worden ingegrepen. De PvdA vond het stuk juist te behoudend en pleitte juist voor investeren in mensen in plaats van rigoureus bezuinigen. GroenLinks daarentegen miste weer aandacht voor duurzaamheid en voelde zich tekortgedaan in de ambities voor klimaat en energie. Het CDA uitte zorgen over het ontbreken van dekking voor nieuw beleid en vond de financiële onderbouwing te mager. ChristenUnie legde de nadruk op het belang van rechtmatigheid en riep op tot betere financiële controle. WIJ Lansingerland toonde begrip voor de keuzes van het college, maar vond toch ook dat het proces rondom besluitvorming en communicatie wel beter had gekund.
Het college kreeg daarmee de duidelijke boodschap dat een financiële richting zónder inhoudelijke keuzes onvoldoende is. De komende maanden moet dat concreter worden.
Financiële cijfers en context
Om het financiële plaatje helder te krijgen: de gemeente Lansingerland kampt vanaf 2026 met een structureel tekort dat kan oplopen tot 7 miljoen euro per jaar, afhankelijk van de bijdrage van het Rijk. In 2024 is er nog een positieve resultaat van 1,6 miljoen euro geboekt, maar dat was incidenteel.
Om de begroting sluitend te krijgen, zijn maatregelen in voorbereiding. Voor 2025 is een OZB-verhoging van 5% (relatief ten opzichte van het bestaande tarief) voorgesteld, en voor 2026 zal die belasting waarschijnlijk nog verder stijgen – richting het landelijke gemiddelde. Daarnaast worden ook opties verkend zoals het heroverwegen van wijkbudgetten, subsidies, en het beperken van uitbreiding in de ambtelijke organisatie.
Deze maatregelen raken direct aan de portemonnee van inwoners, zeker bij stijgende WOZ-waarden. Tegelijkertijd is het weerstandsvermogen van de gemeente onder druk komen te staan; met een ratio van 1,3 zit Lansingerland onder de veilige grens van 1,4. Er is dus weinig financiële buffer bij tegenvallers.
Wat gaat de inwoner daarvan merken?
Hoewel er dus nog niets is besloten, lijkt al wel duidelijk waar de klappen mogelijk gaan vallen:
Zorg en ondersteuning: Minder maatwerk in de Wmo en jeugdzorg. Dat betekent dat mensen die ondersteuning nodig hebben, zoals ouderen of mensen met een beperking, mogelijk minder passende of minder uitgebreide hulp krijgen. Het kan ook betekenen dat jongeren met psychische of sociale problemen langer moeten wachten of minder begeleiding krijgen. De gemeente wil deze vormen van zorg niet helemaal schrappen, maar moet wel keuzes maken over wat nog wél en wat niet meer kan worden aangeboden.
Belastingen: De OZB stijgt en wordt niet gecorrigeerd voor hogere huizenprijzen. Dat betekent dat als de waarde van je woning (de WOZ-waarde) stijgt, je automatisch meer belasting betaalt, zónder dat de gemeente het OZB-tarief verlaagt om dat effect te compenseren. Hierdoor gaan veel inwoners met een eigen huis in 2026 aanzienlijk meer OZB betalen dan nu. Dit kan bij mensen met een vast of laag inkomen hard aankomen.
Wijkbudgetten en subsidies: Minder geld voor activiteiten en ondersteuning in de buurt.
Duurzaamheid: Plannen voor klimaat en energie lopen vertraging op of worden versoberd.
Informatie en dienstverlening: Minder uitbreiding van ambtenaren kan leiden tot langere wachttijden en tragere service.
Jaarstukken 2024: positief resultaat, maar met kanttekeningen
De jaarrekening van 2024 sloot met een meevaller van €1,6 miljoen. Dat lijkt goed nieuws, maar de meevaller is vooral incidenteel. Tegelijkertijd werd er voor €23 miljoen aan onrechtmatigheden vastgesteld: geld werd uitgegeven zonder het juiste mandaat of buiten formele kaders. Het ging daarbij vooral om technische fouten zoals het te laat ondertekenen van contracten of het niet correct vastleggen van verplichtingen. Hoewel er dus geen fraude of verkeerd besteed geld is geconstateerd, voldoet de administratie formeel niet aan alle wettelijke eisen. De overschrijdingen kwamen vooral doordat er meer geld is uitgegeven dan vooraf formeel gebudgetteerd, en doordat sommige verplichtingen niet goed of niet op tijd administratief zijn vastgelegd. Door beter op rechtmatigheid te letten, kan de gemeente ook beter grip houden op de uitgaven. Het college heeft aangegeven dat hier actief aan wordt gewerkt, onder andere met verbeterde processen, extra controle op rechtmatigheid en scherpere sturing op tijdige vastlegging en verantwoording.
Cultuurhuis Casa Cadanza: boegbeeld van frustratie
Het debat over de extra €800.000 voor het Cultuurhuis liep al snel uit op een van de meest gespannen momenten van de vergadering. Wat begon als een bespreking over kostenoverschrijding, ontpopte zich tot een fel debat over vertrouwen tussen college en raad, transparantie en de manier waarop het bestuur met de gemeenteraad samenwerkt.
Verschillende fracties uitten forse kritiek op het proces. Ze waren onaangenaam verrast door de extra kosten en vonden dat ze te laat en onvolledig geïnformeerd waren over de verplichtingen en budgetoverschrijdingen. Daarbij voelden sommige raadsleden zich gepasseerd, alsof zij slechts konden instemmen met besluiten die al elders genomen waren. Dit leidde tot frustratie over een gebrek aan openheid en betrokkenheid.
Het Cultuurhuis werd in de discussie een symbool voor bredere zorgen over de bestuursstijl van het college. Raadsleden spraken over het gevoel dat de raad niet tijdig en volwaardig wordt meegenomen in besluitvorming, vooral bij projecten met een grote maatschappelijke impact. Het ging daarom allang niet meer alleen over de financiële dekking, maar ook over de fundamenten van het democratisch samenspel tussen raad en college.
Wat gebeurt er nu?
In de zomer worden de financiële keuzes voorbereid binnen het college van burgemeester en wethouders en besproken in voorbereidende raadsbijeenkomsten, zoals commissievergaderingen. In november neemt de gemeenteraad formeel besluiten tijdens de begrotingsraad, een openbare raadsvergadering waarin de begroting wordt vastgesteld. Dan wordt duidelijk:
- Welke voorzieningen overeind blijven
- Welke belastingen stijgen
- Waar de gemeente mogelijk in moet krimpen
De meeste partijen in de raad willen duidelijke scenario’s en opties, en geen technisch document zonder richting. Die wens moet in de komende maanden vertaald worden naar een concreet raadsvoorstel.
Door: Marc de Boer
Foto: Streek 51
